Dr. Jos: "Ik krijg een punthoofd van die overdreven aandacht voor het Zikavirus."

Op een mooie lenteavond zit ik met Dr. Jos op een terrasje in de stad te genieten van een schuimende trappist. De zon kruipt langzaam weg achter de torens, de eerste gierzwaluwen scheren schreeuwend over het plein en ik hoor een mug om mijn hoofd zoemen. Ik neem meteen een spuitbusje insecticide uit mijn werktas, maar de arts grist het uit mijn handen nog voor ik het kan gebruiken.
 
"Wat is dit?" bromt de dokter. "DEET? Ga jij DEET gebruiken om een onnozele Belgische stadsmug weg te jagen?" Hij grinnikt en zet het spuitbusje op tafel. "Waar denk je dat we zijn? Het Amazonewoud? Bewaar die vuiligheid liever om in de ogen van de terroristen te spuiten die ons van het caféterras willen komen schieten."
 
GUIDO: Tja, je weet maar nooit, dacht ik. Je hoort zoveel over het Zikavirus tegenwoordig. Dat wordt toch overgedragen door muggen?
Dr. Jos: (draait met zijn ogen) Het Zikavirus! Maar jongen toch, jij denkt dus blijkbaar écht dat je in Brazilië bent. Zika wordt overgedragen door de Aedes egypti, een soort mug die bij ons niet voorkomt. Jouw risico is op dit moment dus zero. Nu ja, bijna zero, want de Aedes albopictus alias de tijgermug wordt af en toe via lucky bamboo-plantjes bij ons binnengesmokkeld, en die zou in theorie ook het Zikavirus kunnen overdragen. Maar dan nog: stel dat je zou besmet worden. Wat zou er dan gebeuren?
GUIDO: Erge dingen?
Dr. Jos: Maar nee, je zou het nauwelijks merken. Je zou een mild griepje krijgen. Een beetje huiduitslag misschien, wat spierpijn, een beetje koorts... Niks ernstigs.
GUIDO: Maar zwangere vrouwen...
Dr. Jos: ... (onderbreekt) Ben jij een zwangere vrouw misschien, Van Caesbroeck? Dan toch wel een heel harige en lelijke! (schudt zijn hoofd) Bon, ik weet waar je op aanstuurt, dus ik zal je het Zikaverhaal eens van naaldje tot draadje vertellen. Waar en wanneer is het Zikavirus voor het eerst opgedoken, denk je?
GUIDO: (opgetogen) Ah, dat weet ik, want het stond in de krant: in Brazilië, na het WK Voetbal in 2014.
Dr. Jos: Fout. Welke krant lees jij? The Sun? (lacht blaffend) Het Zikavirus is voor het eerst gesignaleerd in 1947 in Oeganda. Eén type is in Afrika gebleven, en een ander type heeft geleidelijk over Azië via Polynesië de Stille Oceaan overgestoken, om uiteindelijk een halve eeuw later in Zuid-Amerika te belanden. Vooral in Brazilië, inderdaad, waar intussen miljoenen mensen zijn besmet. Miljoenen mensen met een mild griepje dus, weinig aan de hand, maar de pers is erop gesprongen omdat bij zwangere vrouwen de foetus kan worden aangetast met een spectaculair syndroom: microcephalie. De baby wordt geboren met veel te kleine hersenen in een punthoofdje. Daar zijn in Brazilië tot op heden een duizendtal geconfirmeerde gevallen van beschreven, wat statistisch niet zo heel relevant is als je de miljoenen Zika-besmettingen in acht neemt.
GUIDO: (huivert) Toch maar vreselijk hoor, blij dat het hier niet voorkomt!
Dr. Jos: (drinkt van zijn trappist en lacht cynisch) Hier niet voorkomt? Makker, om een baby met microcephalie te krijgen hoef je helemaal niet naar Brazilië te reizen. Hier in Europa is een ander virus actief dat veel gevaarlijker is, en om een of andere onbegrijpelijke reden hoor je er weinig of niets over. Ik heb het over CMV, het Cytomegalovirus, en daar heb je helemaal geen muggen voor nodig. De kans is groot dat jij ermee bent besmet, zonder dat je het weet. Ik weet het van mezelf wel zeker, want ik heb een bloedtest gedaan: ik ben ermee besmet. Je kan er nooit immuun tegen worden, maar gezonde mensen blijven meestal symptoomvrij. Het is pas als je immuunsysteem verzwakt is, dat je er last van krijgt: mensen met kanker, hiv, transplantatiepatiënten en sporters.
GUIDO: Sporters?!
Dr. Jos: (knikt) Weet je nog dat tenniskampioene Justine Henin eens meer dan zes maanden out was door een mysterieuze virusinfectie? Daar was niets mysterieus aan: het was CMV. En nu komt de aap uit de mouw: een zwangere vrouw met CMV kan het virus doorgeven aan haar kind. Meestal gebeurt dat niet bij het eerste kind, maar vanaf de tweede baby wordt de kans groter. CMV wordt niet voor niets een diaper disease genoemd: het eerste kind wordt besmet in de crèche, waar volop lichaamssappen worden uitgewisseld: speeksel, urine, noem maar op. Het kind besmet vervolgens de moeder, en de moeder infecteert op haar beurt het tweede kind dat nog in haar buik zit. Dat heet dan congenitale CMV, en dat is wel gevaarlijk. Congenitale CMV kan - net als Zika - microcephalie veroorzaken. En dat is niet alles: congenitale CMV is ook de hoofdoorzaak van doofheid bij kinderen: tot 80%! In ons land alleen al worden 2000 kinderen per jaar geboren met congenitale CMV.
GUIDO: Hoe komt het dan dat we in België geen kindjes met punthoofdjes zien rondlopen?
Dr. Jos: De prenatale screening is hier veel beter dan in Brazilië hé. Microcephalie wordt al in een vroeg stadium ontdekt, en dan volgt meestal een abortus. Maar over screening gesproken, weet je wat ik niet snap? Als bij ons een baby ter wereld komt, wordt die snotneus via een hielprik getest op meer dan twintig aangeboren afwijkingen. Welnu: CMV is daar niet bij, terwijl het de meest frequente aangeboren afwijking van allemaal is: ze komt vaker voor dan die twintig andere samen!
GUIDO: En op Zika wordt ook niet getest?
Dr. Jos: (zucht) Je hebt het nog altijd niet gesnapt hé? Te veel verhalen gelezen over Olympische sporters die condooms moeten gebruiken zeker? Het Zikavirus wordt ginder verspreid door muggen. Hoe meer infecties, hoe beter, dan wordt iedereen levenslang immuun en sterft de ziekte vanzelf uit. Geloof me vrij: binnen een paar jaar hoor je er niks meer van. Maar ik hoop van harte dat tegen dezelfde periode de screening van aangeboren CMV hoog op de prioriteitenagenda zal staan!
(RVC)
foto: Shutterstock